PRZEDSZKOLE GMINNE W CHARBROWIE
"Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat" Janusz Korczak
Małe dziecko poznaje otaczający go świat dzięki rozumieniu mowy. Umiejętność mówienia zatem pozwala mu wyrazić własne spostrzeżenia, pragnienia i uczucia. Gdy dziecko często kontaktuje się z otoczeniem wówczas nastepuje przyspieszony rozwój mowy. Zaniedbania w kontaktach dziecka z otaczającym go światem mogę doprowadzić do opóżnienia lub zaburzenia rowoju mowy. Dalej idąc nie podjęta terapia logopedyczna może przyczynić się do pogłębienia deficytów w nauce pisania i czytania
Kluczem do sprawnego porozumiewania się jest prawidłowo rozwinięty narząd mowy a także narząd słuchu. Ważna jest również sprawnośc intelektualna i zdobyte doświadczenia.
Rolę zabawy w rozwoju psychofizycznym dziecka przecenić nie sposób. Jest najbardziej podstawową formą aktywności wieku dziecięcego mającą szczególne znaczenie w poznawaniu świata. Szczególne znaczenie odgrywa w okresie od urodzenia do końca wieku przedszkolnego, co ma bezpośrednie przełożenie na planowanie i organizację szeroko rozumianego procesu nauczania i wychowania oraz wszelkich działań rehabilitacyjnych. To właśnie w działaniach rehabilitacyjnych, kiedy mamy do czynienia z dziećmi wymagającymi specjalistycznej pomocy trzeba wykorzystać specjalnie dobraną zabawę, aby działając zgodnie z naturą przywrócić sprawność zaburzonych funkcji. Jeśli nie potrafimy odpowiednio ustawić poprzeczki, nasze działania będą dla dziecka nieefektywne i sukces terapeutyczny nie zostanie osiągnięty.
Zabawa jest również jedną z głównych form działalności człowieka bez względu na jego wiek, której głównym motywem jest przeżywanie przyjemności związanej z jej wykonywaniem. Obok pracy zajmuje znaczącą pozycję Podejmowana bezinteresownie i dobrowolnie, spełnia różnorodne i istotne funkcje psychologiczne.
Trudno byłoby o normalny rozwój dzieci, gdyby z ich życia została wyeliminowana wszelka forma zabawy i zarazem odprężenia. Jest cennym i potrzebnym elementem każdego jednostkowego ludzkiego życia.
Zabawa to nie tylko odpoczynek i rekreacja, to także jeden ze sposobów uczenia się i to najbardziej efektywnego. Stwarza okazję do nabywania określonych umiejętności, rozwija sprawność myślenia, wzbogaca słownictwo, poszerza granice fantazji. Jest ona dla najmłodszych dzieci najłatwiejszym, najbardziej przystępnym sposobem zapoznawania się z niezrozumiałym, wielkim i tajemniczym światem, przeżywania występujących zjawisk i sytuacji, sprowadzonych do kategorii prostych, łatwych i przyjemnych.
Od dziecka pod koniec wieku przedszkolnego oczekuje się tzw. dojrzałości szkolnej, której częścią składową jest umiejętność poprawnego wymawiania wszystkich dźwięków i dużej swobody w posługiwaniu się mową. Często jednak u dzieci w tym okresie występują zaburzenia mowy, wady wymowy czy inne problemy rozwojowe, których wykrycie sygnalizuje późniejsze problemy dydaktyczne. Toteż powinno się możliwie wcześnie rozpocząć działania korygujące wszelkie zaburzenia.
Prowadzenie zabaw w terapii logopedycznej stymuluje i motywuje wiele dzieci do mówienia, działa profilaktycznie i terapeutycznie.
Logopedzi znając tę prawdę wykorzystują w swojej pracy, szczególnie w terapii dzieci najmłodszych tj od około 3 do 5 roku życia pewne aspekty zabaw (między innymi zabawy ortofoniczne) mając na uwadze, iż to w dużej mierze sprzyja również stymulowaniu rozwoju językowego dzieci. Zabawy te powinno się oczywiście przeprowadzać ze wszystkimi dziećmi, a nie tylko tymi, które uczęszczają na zajęcia logopedyczne i wymagają pomocy logopedycznej. Dzieciom, u których rozwój mowy przebiega prawidłowo pomogą one utrwalać poprawną wymowę, a przy opóźnionym rozwoju mowy mogą zapobiec występowaniu wad mowy, natomiast w przypadku zaburzeń mowy u dziecka, zabawy te będą znakomitym wsparciem dla indywidualnej terapii logopedycznej. Zabawy mogą być realizowane w formie indywidualnej i grupowej, a możliwości kombinacji i inwencji terapeuty są nieograniczone.
Właściwie zorganizowana przez logopedę zabawa stwarza okazję do przyswojenia nowych słów, określeń, pojęć, doskonali mowę, zmuszając do porozumiewania się z terapeutą. Prowadzona w ten sposób terapia jest również łatwiejsza dla współpracujących z logopedą rodziców. Mogą oni realizować wszelkie zalecenia terapeutyczne przy okazji normalnych czynności życia codziennego, wykorzystując każdą sytuację jako okazję do zdobycia przez dziecko nowych doświadczeń. Na tym etapie pracy terapeutycznej nie są wymagane codzienne żmudne ćwiczenie z dzieckiem przed lustrem. Ten okres w rozwoju dziecka, które uczy się głównie przez zabawę już nigdy w sposób naturalny nie powtórzy się, chyba, że będzie specjalnie wywołany.
Zabawy te nie są oczywiście pozostawione zupełnej spontaniczności. Zabawa powinna być tak zorganizowana, aby uczyć i rozwijać dziecko. Czasami jawi się ona również podstawowym, a nawet jedynym sposobem na diagnozowanie trudności dziecka i udzielanie mu pomocy.
Ćwiczenia logopedyczne są bardzo męczące, stąd wykorzystanie zabawy łagodzi poczucie zmęczenia i pozwala na rozluźnienie i rozładowanie napięcia. Dla przykładu w zabawach ortofonicznych z dziećmi wykorzystać można następujące ćwiczenia:
Zabawy te mogą sprawiać wrażenie banalnych, jednak są one najlepszym sposobem dla zapewnienia harmonijnego i pełnego rozwoju dziecka uwzględniającym prawidłowości rozwoju psychofizycznego .
Istotnym jest prowadzenie nie tylko zabaw stymulujących rozwój mowy, ale również pewnych zabaw ruchowych i manualnych, które usprawniają zaburzone funkcje lub je rozwijają. Pozwalajmy dzieciom malować dłońmi na dużych arkuszach papieru, zgniatać i drzeć kartki papieru, włączajmy do zabawy klocki, puzzle.
Wszelkiego rodzaju zabawy ruchowe, takie jak pełzanie, bieganie, podskoki naprawdę pomagają, choć wydaje się to nieprawdopodobne w rozwoju mowy. Wytłumaczenie tej prawidłowości jest bardzo proste: ośrodki odpowiedzialne za mowę znajdują się w mózgu bardzo blisko ośrodków odpowiedzialnych za sprawność ruchową całego ciała i sprawność ręki dominującej. W zasadzie wszystkie działania terapeutyczne z dziećmi do około 5 roku życia muszą odbywać się w formie zabawy. Po prawidłowo przeprowadzonej diagnozie logopeda może ustalić rodzaj zabaw służących realizacji założeń planu terapeutycznego.
Opracowała Anna Remiszewska
